Over tijd gesproken

Door Jeroen

“Hoelang duurt vijf minuten ?”

Dat is een vraag die mij zo’n 21 jaar geleden werd gesteld door onze oudste zoon. Tja, wat moet je dan doen. Antwoorden “Vijf minuten zijn 300 tellen, jongen”?. Voelt u de volgende vraag al aankomen?

Eigenlijk zat er dan ook iets anders ingesloten in deze vraag en dat is eigenlijk precies wat we tijdens het wachtlopen ervaren.

We hebben een wachtloop ‘schema’ van 3 uur verspreidt over 3 taken; sturen en de navigatie controleren, hand en spandiensten verlenen en slapen. Zeker in de nacht is het handig en in onze ogen belangrijk, dat er 2 mensen beschikbaar zijn. Zeker tussen 1:00 en 4:00 kan het knap lastig worden om zonder luciferstokjes de ogen open te houden.

Natuurlijk zijn er voorzieningen als AIS en diepte meters maar er zijn ook schepen die geen AIS hebben en ondieptes die er ineens zijn. Twee paar ogen zien altijd meer ook al kijken ze af en toe naar de binnenkant van hun oogleden. Daarnaast; het is natuurlijk veel gezelliger om af en toe een paar woorden te kunnen zeggen al is het maar “lust je nog koffie? …. “

Van één van die twee die wakker is, weet dat het over 3 uur zijn beurt is om de meest favoriete bezigheid in uren te vervullen. Jawel slapen! Maar 3 uur wachten en wakker blijven! Nou, die kunnen soms heeeeel lang duren.

Vreemd eigenlijk want als het dan zover is en die drie uren zijn eindelijk om, dan mag die 3de man wakker gemaakt worden. Wel, u voelt ‘m al aankomen ….. “Jezus, nou al ! Man ik lig er net in !”

Ah! Daar ging die vraag van die 5 minuten dus om. Niet om de tijd zelf want ook al schrijft het ene bemanningslid over ‘Forever young” en de ander over “twee weken geleden” maar het gaat om de relativiteit van tijd. Wellicht moet relativiteit dan ook als ‘relativitijd’ geschreven worden.

Dat brengt ons op een ander onderdeel van de tijd. Een eenvoudige vraag van “hoe laat is het” kan aan boord tot verrassende antwoorden leiden. Of eigenlijk, het antwoord mag eenvoudig lijken met “kwart over twee” of “18 uur 40”, wat niet wil zeggen dat de vrager dan ook antwoord heeft op zijn vraag….

We kennen allemaal de fenomenen ‘tijdszone” en “zomer- en wintertijd”. Voegen we daar aan toe dat met het varen op Internationale getijden wateren veelvuldig tijdstabellen geraadpleegd moeten worden dan wordt gelijk duidelijk waarom “kwart over twee” niet het volledige antwoord is.

We gaan even terug naar tijd van Napoleon (leuk hè, dat teruggaan in tijd ;-). Helaas voor Napoleon maar na de roemruchte veroveringen werd ook hij verslagen. En hoewel de Engelsen daar niet alleen verantwoordelijk voor waren (maar ook de Pruisen), werd de nul meridiaan verlegd van Parijs naar Greenwich (een plaatsje bij Londen).  We kennen deze tijd als Greenwich Mean Time (GMT ook wel UTC)). 

Ergens in de jaren van de oliecrisis (lees de Nederlandse geschiedenis) kwam men op het idee om de zomertijd weer in te voeren. Dit werd gedaan uit het oogpunt van energie besparing; in de zomer is het tot laat in de avond nog licht waardoor men de verlichting nog niet aan hoefde te zetten.

Het gevolg van zomer- en wintertijd is dat men 2x per een tijdsprong maakt van een uur. In april een uur vooruit en in oktober weer terug. In de volksmond ook wel “een uur korter slapen” of een “uur langer slapen”. En ja, hoe relatief is dat? Het is maar net hoe laat je naar bed gaat of hoe laat je op staat. Een aantal mensen ervaren deze tijdsprongen als lastig. Een beetje vergelijkbaar, denk ik, met een jet-leg. Er is steeds meer discussie om de zomertijd af te schaffen (inderdaad; want de ‘winter’tijd is de juiste tijd (hoewel dat natuurlijk weer relatief is ;-)).

Voor computers is een tijdsprong vooruit nog wel te doen. Er is dan gewoon een gat in de tijd waarin vanuit computer oogpunt niets is gebeurd. Terug in tijd is een stuk lastiger; de computer komt dan ‘dingen’ tegen die al gedaan zijn. Een beetje vergelijkbaar met vandaag al de krant van morgen in de bus krijgen (wel leuk als daar de lotto uitslagen in staan die je dan vandaag nog in kunt leveren).

Al die tijdzones en zomer- en wintertijd maakt het er aan boord niet gemakkelijker op. Want welke tijd bedoeld diegene nu die antwoord met “kwart over twee”?. Om misverstanden te voorkomen introduceren we het begrip ‘boord tijd’. Zolang we op de Nederlandse binnenwateren varen, is dit ‘gewoon’ de Nederlandse tijd inclusief de zomer- of wintertijd ‘correctie’. Op Internationale wateren wordt het wat lastiger maar we hebben wel een soort richtlijn; nagenoeg alle tabellen die we raadplegen omtrent getijden en stromingen, zijn UTC tijden. UTC staat voor Universal Time Coördinated en is erg handig om als boord tijd te gebruiken. Het kent geen zomer- en winter ‘standen’ en we hoeven niet om te rekenen naar de tijden die in de tabellen staan! Appeltje, eitje….

Totdat….. we van boord stappen of naar Nederland gaan bellen. Tja, de openingstijden die het bakkertje vermeldt, zijn vast geen UTC tijden. Roepen tegen je buurman in een Engelse haven dat je om 7:00 wil vertrekken, zal ook vast niet begrepen worden als UTC tijd. Wat nu …..

Gelukkig biedt CrewFellow uitkomst; gewoon 3 tijden neerzetten!:

1. De boord tijd (is dus UTC) -> board time
2. De tijd op de huidige positie (de juiste tijdzone incl. zomer- of wintertijd) -> location time
3. De tijd thuis -> home time

Daar CrewFellow de GPS ontvanger kan uitlezen en omdat in het GPS signaal datum, tijd èn de lokatie zitten, kan CrewFellow eenvoudig de 3 klokken ‘maken’.

Voor ons lijkt het goed te werken maar we blijven mensen. We hebben nog een hulpmiddel in het leven geroepen! UTC-Pete, Local-Jérôme en Johnny for home. Dus vraag de tijd aan Pete en ik krijg de boord tijd. Wil ik naar Nederland bellen dan vraag ik gewoon de tijd aan John.

Zo! En hoewel dit probleem niet op de ankerlijst staat, hebben we het mooi opgelost, toch?